آثار ذکر خدا: تفاوت بین نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی « '''ذکر خدا''' همان به یاد خدا بودن در تمام اوقات و احوالات هست که این حالت آثاری...» ایجاد کرد) |
|||
| (۵ نسخهٔ میانیِ همین کاربر نمایش داده نشده است) | |||
| سطر ۸: | سطر ۸: | ||
==نامحدود بودن ذکر خدا== | ==نامحدود بودن ذکر خدا== | ||
| − | [[امام صادق(ع)]] می فرماید: هر چیزی حدی دارد که در آن جا به پایان می رسد مگر یاد خدا که حدی پایان پذیر ندارد. خداوند عزوجل فرایض را واجب کرد و هر که آن ها را به جای آورد، همان حد آن هاست... مگر ذکر، که خدای عزوجل به اندک آن، رضایت نداده و حدی که در آن جا، پایان پذیرد، برایش قرار نداده است، سپس این [[آیه]] را [[تلاوت]] کرد: ای کسانی که [[ایمان]] آورده اید خدا را، بسیار یاد کنید و بامدادان و شامگاهان او را تسبیح گویید.» | + | [[امام صادق(ع)]] می فرماید: هر چیزی حدی دارد که در آن جا به پایان می رسد مگر یاد خدا که حدی پایان پذیر ندارد. خداوند عزوجل فرایض را واجب کرد و هر که آن ها را به جای آورد، همان حد آن هاست... مگر ذکر، که خدای عزوجل به اندک آن، رضایت نداده و حدی که در آن جا، پایان پذیرد، برایش قرار نداده است، سپس این [[آیه]] را [[تلاوت]] کرد: ای کسانی که [[ایمان]] آورده اید خدا را، بسیار یاد کنید و بامدادان و شامگاهان او را [[تسبیح]] گویید.» |
| − | + | <ref> | |
| − | [ | + | [http://lib.eshia.ir/17001/1/423/%D9%88%D9%8E%D8%B3%D9%8E%D8%A8%D9%91%D9%90%D8%AD%D9%8F%D9%88%D9%87%D9%8F احزاب/سوره۳۳، آیه۴۲.] |
| − | + | </ref> | |
| − | + | <ref> | |
| − | [ | + | [http://lib.eshia.ir/11005/2/498/%D8%A3%D8%B5%D8%AD%D8%A7%D8%A8%D9%86%D8%A7 الکافی کلینی، ج۲، ص۴۹۸.] |
| − | + | </ref> | |
در [[حدیث ]] دیگری [[امام صادق(ع)]] می فرماید: «فاکثروا ذکرالله ما استطعتم فی کل ساعه من ساعات اللیل و النهار فان الله امر بکثره الذکر له؛ | در [[حدیث ]] دیگری [[امام صادق(ع)]] می فرماید: «فاکثروا ذکرالله ما استطعتم فی کل ساعه من ساعات اللیل و النهار فان الله امر بکثره الذکر له؛ | ||
| − | + | <ref> | |
| − | [ | + | [http://lib.eshia.ir/11005/8/7/%D9%81%D8%A3%D9%83%D8%AB%D8%B1%D9%88%D8%A7 الکافی کلینی، ج۸، ص۷.] |
| − | + | </ref> | |
تا آن جا که می توانید در تمام لحظات و [[ساعات]] [[شب]] و [[روز]]، خدا را بسیار یاد کنید زیرا خداوند به بسیار یاد کردن خود فرمان داده است.» | تا آن جا که می توانید در تمام لحظات و [[ساعات]] [[شب]] و [[روز]]، خدا را بسیار یاد کنید زیرا خداوند به بسیار یاد کردن خود فرمان داده است.» | ||
| سطر ۲۴: | سطر ۲۴: | ||
اهل لغت در تعریف [[ذکر]] گفته اند: «الذکر جری الشی علی لسانک؛ | اهل لغت در تعریف [[ذکر]] گفته اند: «الذکر جری الشی علی لسانک؛ | ||
| − | + | <ref> | |
| − | [ | + | [http://lib.eshia.ir/20006/5/346/%D8%AC%D8%B1%D9%8A کتاب العین، ج۵، ص۳۴۶.] |
| − | + | </ref> | |
| − | + | <ref> | |
| − | [ | + | [http://lib.eshia.ir/20007/4/308/%D8%A7%D9%84%D9%84%D8%B3%D8%A7%D9%86 لسان العرب، ۴، ص۳۰۸، ذیل ماده «ذکر».] |
| − | + | </ref> | |
[[ذکر]] جاری کردن چیزی بر [[زبان]] است. | [[ذکر]] جاری کردن چیزی بر [[زبان]] است. | ||
| سطر ۳۷: | سطر ۳۷: | ||
===ذکر خدا و خدابینی=== | ===ذکر خدا و خدابینی=== | ||
| − | در واقع، '''ذکر خدا''' به معنای «خدابینی» و توجه به قدرت مطلق اوست که همه جا حاضر و [[ناظر]] بوده و عالم هستی با تمام وسعت و گستردگی آن، از بزرگترین کهکشان ها تا کوچک ترین موجودات ذره | + | در واقع، '''ذکر خدا''' به معنای «خدابینی» و توجه به قدرت مطلق اوست که همه جا حاضر و [[ناظر]] بوده و عالم هستی با تمام وسعت و گستردگی آن، از بزرگترین [[کهکشان]] ها تا کوچک ترین موجودات [[ذره بینی]]، تحت [[سیطره]] و [[قدرت]] او قرار دارند. |
| − | هرگاه یاد چنین قدرت با | + | هرگاه یاد چنین [[قدرت]] با [[عظمت]]، بر [[زبان]] ، جاری شده، [[درون]] و [[باطن]] [[انسان]] نیز آن را درک نماید، بدون [[شک]]، تأثیر شگرفی بر [[اعمال]] و [[رفتار]] [[انسان]]، خواهد داشت. |
| − | چنانکه امام صادق(ع) می فرماید:... ذکر بدین معنی است که وقتی با چیزی، مواجه می شوی که خدای متعال به آن، امر کرده است، آن را انجام دهی و اگر نهی کرده از آن دوری نمایی.» | + | چنانکه [[امام صادق(ع)]] می فرماید:... ذکر بدین معنی است که وقتی با چیزی، مواجه می شوی که خدای متعال به آن، امر کرده است، آن را انجام دهی و اگر نهی کرده از آن دوری نمایی.» |
| − | + | <ref> | |
| − | [ | + | [http://lib.eshia.ir/11005/2/80/%D9%88%D9%84%D9%83%D9%86 الکافی، ج۲، ص۱۸.] |
| − | + | </ref> | |
==مراتب ذکر== | ==مراتب ذکر== | ||
مراتب ذکر | مراتب ذکر | ||
| − | + | [[ذکر]] ، دارای مراتب مختلفی است که از [[ذکر لفظی]] شروع و تا [[انقطاع]] کامل و رسیدن به [[قرب حق]] ، ادامه پیدا می کند. | |
=== ذکر لفظی=== | === ذکر لفظی=== | ||
| − | اولین مرتبه | + | اولین مرتبه [[ذکر]] ، [[ذکر لفظی]] است که [[انسان]] با تکرار الفاظ و اذکار مخصوصی، یاد و نام خدای متعال را بر زبان جاری نموده و در حین [[ذکر لفظی]] ، زبان را از [[اعمال]] و[[ گناهان]] ی چون: [[غیبت]] ، [[تهمت]]، [[دروغ]] و... باز می دارد و زمینه رسیدن به مراحل بالاتر را فراهم می سازد. |
=== ذکر معنوی=== | === ذکر معنوی=== | ||
| − | مرحله دوم، مرحله ذکر معنوی است؛ انسان ذاکر در این مرحله، علاوه بر جاری نمودن الفاظ، به معانی و مفاهیم بلند آن نیز توجه دارد. | + | مرحله دوم، مرحله [[ذکر معنوی]] است؛ انسان ذاکر در این مرحله، علاوه بر جاری نمودن الفاظ، به معانی و [[مفاهیم]] بلند آن نیز توجه دارد. |
=== ذکر قلبی=== | === ذکر قلبی=== | ||
| − | مرحله سوم، ذکر قلبی است. در این مرحله یاد و نام خدای قادر مطلق، از کانون قلب انسان ذاکر، جریان و سریان پیدا نموده، روح و روان او را صیقل می دهد. | + | مرحله سوم، [[ذکر قلبی]] است. در این مرحله یاد و نام خدای قادر مطلق، از [[کانون قلب]] [[انسان ]] ذاکر، جریان و سریان پیدا نموده، [[روح]] و [[روان]] او را صیقل می دهد. |
=== ذکر حضوری=== | === ذکر حضوری=== | ||
| − | مرحله چهارم که عالی ترین مرحله ذکر به شمار می رود آن است که بندگان خاص خداوند در تمام لحظات | + | مرحله چهارم که عالی ترین مرحله [[ذکر]] به شمار می رود آن است که[[ بندگان]] خاص خداوند در تمام لحظات [[زندگی]]، [[اعمال]]، [[رفتار]] ، گفتار و افکار و خویش را در محضر [[حق]] تعالی، احساس می کنند؛ به گونه ای که لحظه ای [[غفلت]] از خدا را[[ گناه]] می دانند. |
| − | در چنین حالتی، انسان ذاکر، تمام وجودش را از عشق به حق لبریز و خود را به منبع انوار الهی، متصل می بیند و امور مادی و غیرخدایی را به کلی فراموش می کنند. | + | در چنین حالتی، [[انسان ]] ذاکر، تمام وجودش را از عشق به [[حق]] لبریز و خود را به منبع انوار الهی، متصل می بیند و امور مادی و غیرخدایی را به کلی فراموش می کنند. |
==آثار ذکر خدا== | ==آثار ذکر خدا== | ||
| − | آثار ذکر خدا | + | '''آثار ذکر خدا''' |
| − | ذکر و یاد خدای متعال در صورتی که تداوم پیدا کرده و از حوزه و دائره لفظ، عبور و با روح و روان | + | [[ذکر]] و [[یاد]] خدای متعال در صورتی که تداوم پیدا کرده و از حوزه و دائره لفظ، عبور و با [[روح]] و [[روان]] [[انسان]]، عجین شود، آثار گرانبهایی را، به دنبال خواهد داشت که به صورت اجمال مرور می شود: |
===عمل به احکام=== | ===عمل به احکام=== | ||
| − | ۱) رعایت احکام الهی | + | ۱) رعایت [[احکام الهی]] |
| − | اولین اثری که یاد خدای متعال، به همراه دارد، تقید و پایبندی انسان ذاکر، نسبت به دستورات الهی و رعایت حلال و حرام خداوند است. | + | اولین اثری که یاد خدای متعال، به همراه دارد، تقید و پایبندی [[انسان]] ذاکر، نسبت به دستورات الهی و رعایت [[حلال]] و [[حرام]] خداوند است. |
| − | در واقع، ذکر خدای متعال، باعث می شود | + | در واقع،[[ ذکر]] خدای متعال، باعث می شود [[انسان]]، نعمت های الهی و [[اجر]] و [[پاداشی]] را که به[[ بندگان صالح]] و [[درستکار]]، وعده داده شده، به یاد آورد و برای رسیدن به آن، تلاش مضاعف نموده، و پذیرش مشکلات [[بندگی]]، برایش آسان شود. |
==== عمل به احکام به وسیله تقویت ایمان==== | ==== عمل به احکام به وسیله تقویت ایمان==== | ||
| − | از سوی دیگر به واسطه تقویت | + | از سوی دیگر به واسطه [[تقویت ایمان]]، اراده ذاکر در جهت رعایت [[احکام]] و [[دستورات الهی]]، برای نجات و رهایی از[۷] |
| − | + | و آتش [[جهنم]] که برای انسان های متخلف، وعده داده شده، قوی تر خواهد شد؛ لذا [[قرآن]] می فرماید: «[[مؤمنان]] کسانی هستند که هر گاه نام [[خدا]] برده شود، دلهایشان، ترسان می گردد و هنگامی که [[آیات]] او بر آن ها خوانده می شود، [[ایمان]] شان افزون تر می گردد.» | |
| − | [۷] | + | <ref> |
| − | + | [http://lib.eshia.ir/17001/1/177/%D8%A5%D9%90%D9%86%D9%91%D9%8E%D9%85%D9%8E%D8%A7 انفال/سوره۸، آیه۲.] | |
| − | و آتش جهنم که برای انسان های متخلف، وعده داده شده، قوی تر خواهد شد؛ لذا قرآن می فرماید: | + | </ref> |
| − | |||
==== بزرگ بودن ذکر خدا==== | ==== بزرگ بودن ذکر خدا==== | ||
| − | در آیه دیگری می خوانیم: «آنچه را از کتاب (آسمانی) به تو وحی شده، تلاوت کن و نماز را بر پا دار که نماز (انسان را) از زشتیها بازمی دارد و یاد خدا بزرگتر است و خدا از آنچه انجام می دهید، آگاه است.» | + | در [[آیه]] دیگری می خوانیم: «آنچه را از [[کتاب]] (آسمانی) به تو وحی شده، تلاوت کن و [[نماز]] را بر پا دار که [[نماز]] (انسان را) از زشتیها بازمی دارد و یاد خدا بزرگتر است و خدا از آنچه انجام می دهید، آگاه است.» |
| − | + | <ref> | |
| − | [ | + | [http://lib.eshia.ir/17001/1/401/%D8%A7%D8%AA%D9%92%D9%84%D9%8F نکبوت/سوره۲۹، آیه۴۵.] |
| − | + | </ref> | |
==== ذکر خدا از تکالیف سخت==== | ==== ذکر خدا از تکالیف سخت==== | ||
| − | امام صادق(ع) می فرماید: «از جمله سخت ترین تکالیف الهی درباره | + | [[امام صادق(ع)]] می فرماید: «از جمله سخت ترین تکالیف الهی درباره [[بندگان]]، سه چیز است... سومی، [[یاد خدا]] است، منظور از یاد خدا این نیست که [[انسان]]، [[سبحان الله]] و [[الحمدلله]] را تکرار نماید، مقصود این است که شخص آن چنان باشد که تا با کار [[حرام]]ی مواجه شد، یاد خدا که همواره در دلش هست، جلو او را بگیرد.» |
| − | + | <ref> | |
| − | [ | + | [http://lib.eshia.ir/11005/2/170/%D8%A3%D8%B4%D8%AF الکافی، ج۲، ص۱۷۰.] |
| − | + | </ref> | |
| − | آن حضرت درباره آیه «ولذکر الله | + | آن [[حضرت ]]درباره [[آیه]] «ولذکر[[ الله اکبر]] » نیز می فرمایند: «منظور به یاد خدا بودن در هنگام رو برو شدن با [[حلال]] و [[حرام]] خدا است». |
| − | + | <ref> | |
| − | + | میزان الحکمه، ج۴، ص۱۸۵۶، ج۶۴۵۷. | |
| − | + | </ref> | |
==== نتیجه==== | ==== نتیجه==== | ||
| − | بنابراین اولین اثر یاد خدای متعال، تقید و پایبندی انسان ذاکر، نسبت به احکام الهی است، و هر قدر، یاد خدای متعال در ظاهر و باطن انسان از نظر کمیت و | + | بنابراین اولین اثر یاد خدای متعال،[[ تقید]] و [[پایبندی]] [[انسان]]ذاکر، نسبت به [[احکام]] الهی است، و هر قدر، یاد خدای متعال در [[ظاهر]] و [[باطن]] [[انسان]] از نظر [[کمیت]] و [[کیفیت]] ، بیشتر و عمیق تر شود، تقید و پایبندی [[انسان]] در برابر قوانین الهی، بیشتر خواهد شد. |
=== بصیرت=== | === بصیرت=== | ||
| − | ۲) بصیرت و بینایی | + | ۲) [[بصیرت]] و بینایی |
| − | بصیرت و روشن | + | [[بصیرت]] و [[روشن بینی]] ، اثر دیگری است که [[ذکر]] و یاد خدای متعال، به دنبال دارد. |
| − | قرآن می فرماید: «پرهیزگاران، هنگامی که گرفتار وسوسه های شیطانی شوند، به یاد خدا و پاداش و کیفر او می افتند و در پرتو یاد او، راه حق را می بینند و ناگهان بینا می شوند.» | + | [[قرآن]] می فرماید: «پرهیزگاران، هنگامی که گرفتار [[وسوسه های شیطانی]] شوند، به یاد خدا و [[پاداش]] و [[کیفر]] او می افتند و در پرتو یاد او، راه [[حق]] را می بینند و ناگهان بینا می شوند.» |
| − | + | <ref> | |
| − | [ | + | [http://lib.eshia.ir/17001/1/176/%D8%A7%D8%AA%D9%91%D9%8E%D9%82%D9%8E%D9%88%D8%A7%D9%92 اعراف/سوره۷، آیه۲۰۱.] |
| − | + | </ref> | |
==== تفسیر آیه==== | ==== تفسیر آیه==== | ||
| − | جمله«اذاهم مبصرون» اشاره به این حقیقت دارد که وسوسه های شیطانی، پرده بر دیده انسان می افکند؛ آن چنان که راه را از چاه، دوست را از دشمن و نیک را از بد، نمی شناسد، ولی یاد خدا به انسان بینایی و روشنایی می بخشد، قدرت شناخت واقعیت ها را به او می دهد، شناختی که نتیجه اش نجات از چنگال وسوسه هاست. | + | جمله«اذاهم مبصرون» اشاره به این حقیقت دارد که وسوسه های شیطانی، پرده بر دیده [[انسان]] می افکند؛ آن چنان که راه را از چاه، دوست را از دشمن و [[نیک]] را از بد، نمی شناسد، ولی یاد خدا به انسان بینایی و روشنایی می بخشد، قدرت شناخت واقعیت ها را به او می دهد، شناختی که نتیجه اش نجات از چنگال وسوسه هاست. |
| − | + | <ref> | |
| − | [ | + | [http://lib2.eshia.ir/50082/7/67/%D8%AC%D9%85%D9%84%D9%87 تفسیر نمونه، ج۷، ص۵۶.] |
| − | + | </ref> | |
====احادیثی برای مؤید مطلب==== | ====احادیثی برای مؤید مطلب==== | ||
| − | امام علی(ع) می فرماید: «علیک بذکر الله فانه نور القلوب؛ | + | [[امام علی(ع)]] می فرماید: «علیک بذکر الله فانه نور القلوب؛ |
| − | + | <ref> | |
| − | + | غرر الحکم، ج۱۸۹، ص۳۶۴۲. | |
| − | + | </ref> | |
| − | بر تو باد به ذکر خدا که آن روشنایی دل هاست». | + | بر تو باد به [[ذکر]] خدا که آن روشنایی دل هاست». |
و در جمله دیگر می فرماید: «الذکر، جلاء البصایر و نور السرایر؛ | و در جمله دیگر می فرماید: «الذکر، جلاء البصایر و نور السرایر؛ | ||
| − | + | <ref> | |
| − | + | غرر الحکم، ج۱۸۹، ص۳۶۲۹. | |
| − | + | </ref> | |
یاد خدا، جلادهنده بینش ها و روشنایی درون هاست.» | یاد خدا، جلادهنده بینش ها و روشنایی درون هاست.» | ||
=== ایمنی از نفاق=== | === ایمنی از نفاق=== | ||
۳) ایمنی از نفاق | ۳) ایمنی از نفاق | ||
| − | ایمنی و سلامتی از | + | ایمنی و سلامتی از [[نفاق]]، اثر دیگر از آثار ارزشمند یاد خدای متعال برای [[انسان]] ذاکر است. |
| − | قرآن می فرماید: | + | [[قرآن]] می فرماید: [[منافقان]]، [[خدا]] را فریب می دهند و حال آن که خدا فریبشان می دهد و چون به نماز برخیزند با اکراه و کاهلی برخیزند و برای خودنمایی و فریب، نماز می خوانند و جز اندک، خدا را یاد نکنند.» |
| − | + | <ref> | |
| − | [ | + | [http://lib.eshia.ir/17001/1/101/%D9%8A%D9%8F%D8%AE%D9%8E%D8%A7%D8%AF%D9%90%D8%B9%D9%8F%D9%88%D9%86%D9%8E نساء/سوره۴، آیه۱۴۲.] |
| − | + | </ref> | |
| − | ذکر اندک | + | [[ذکر]] اندک [[منافقان]]، باعث دوری آنان از خدا و در نتیجه موجب [[فریب کاری]] و [[نیرنگ بازی ]] آن ها با خدا و [[خلق]] خدا می شود. |
| − | رسول اکرم(ص) می فرماید: «من اکثر من ذکر الله فقد بری من النفاق؛ | + | [[رسول اکرم(ص)]] می فرماید: «من اکثر من ذکر الله فقد بری من النفاق؛ |
| − | + | <ref> | |
| − | + | میزان الحکمه، ج۴، ص۱۸۵۲. | |
| − | + | </ref> | |
| − | هر کسی خدا را فراوان یاد کند؛ از نفاق به دور ماند.» | + | هر کسی خدا را فراوان یاد کند؛ از [[نفاق]] به دور ماند.» |
| − | امام علی(ع) نیز می فرماید: «و خدای عز و جل را بسیار یاد کنید که آن بهترین یادهاست و از | + | [[امام علی(ع)]] نیز می فرماید: «و خدای [[عز و جل]] را بسیار یاد کنید که آن بهترین یادهاست و از [[نفاق]]، مصون می دارد و از [[آتش]] نگه می دارد.» |
| − | + | <ref> | |
| − | + | بحارالانوار، ج۴۷، ص۲۹۱. | |
| − | + | </ref> | |
=== ثواب مخصوص=== | === ثواب مخصوص=== | ||
| − | ۴) ثواب ویژه | + | ۴) [[ثواب]] ویژه |
| − | از جمله آثار ذکر حق و یاد خدا ثواب ویژه آن است؛ چرا که انسان ذاکر تا هنگامی که یاد خدا را در ظاهر و باطن رعایت کند، به منزله کسی است که مشغول نماز و انجام رکوع و سجود باشد. | + | از جمله آثار ذکر [[حق]] و یاد خدا ثواب ویژه آن است؛ چرا که [[انسان]] ذاکر تا هنگامی که یاد خدا را در [[ظاهر]] و [[باطن]] رعایت کند، به منزله کسی است که مشغول [[نماز]] و انجام [[رکوع]] و [[سجود]] باشد. |
| − | همچنانکه نماز هم به خاطر ذکر خدا اقامه می شود، خداوند می فرماید: «من الله هستم معبودی جز من نیست مرا بپرست و نماز را برای یاد من به پا دار.» | + | همچنانکه [[نماز]] هم به خاطر ذکر خدا [[اقامه]] می شود، خداوند می فرماید: «من الله هستم معبودی جز من نیست مرا بپرست و[[ نماز]] را برای یاد من به پا دار.» |
| − | + | <ref> | |
| − | [ | + | [http://lib.eshia.ir/17001/1/313/%D8%A5%D9%90%D9%86%D9%91%D9%8E%D9%86%D9%90%D9%8A طه/سوره۲۰، آیه۴۱.] |
| − | + | </ref> | |
| − | رسول اکرم(ص) می فرماید: «لاتزال مصلیا قانتا ما ذکرت الله قائما او قاعدا او فی سوقک او فی نادیک او حیثما کنت؛ | + | [[رسول اکرم(ص)]] می فرماید: «لاتزال مصلیا قانتا ما ذکرت الله قائما او قاعدا او فی سوقک او فی نادیک او حیثما کنت؛ |
| − | + | <ref> | |
| − | + | میزان الحکمه، ج۴، ص۱۸۴۴، ج۶۳۸۳. | |
| − | + | </ref> | |
| − | مادام که به یاد خدا باشی، ایستاده یا نشسته، در بازار و یا در محفل صمیمی و یا هر کجا که باشی، پیوسته درحال نماز و قنوت هستی.» | + | مادام که به یاد خدا باشی، ایستاده یا نشسته، در بازار و یا در محفل صمیمی و یا هر کجا که باشی، پیوسته درحال [[نماز]] و [[قنوت]] هستی.» |
| − | امام باقر(ع) نیز می فرماید: | + | [[امام باقر(ع)]] نیز می فرماید: «[[مؤمن]] تا زمانی که به یاد خدا باشد ایستاده و یا نشسته و یا خفته، پیوسته در حال [[نماز]] است خدای تعالی می فرماید: آنان که خدا را ایستاده و نشسته و به پهلو یاد می کنند.» |
| − | + | <ref> | |
| − | [ | + | [http://lib.eshia.ir/11025/7/150/%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%A7%D9%82%D8%B1 وسائل الشیعه، ج۷، ص۱۵۰، ج۸۹۷۵.] |
| − | + | </ref> | |
=== مورد توجه خدا قرار گرفتن=== | === مورد توجه خدا قرار گرفتن=== | ||
| − | ۵) توجه خداوند به انسان ذاکر | + | ۵) توجه خداوند به [[انسان]] ذاکر |
| − | یکی دیگر از آثار یاد خدای متعال، این است که توجه پروردگار جهان نسبت به بنده اش، بیشتر خواهد شد. | + | یکی دیگر از آثار یاد خدای متعال، این است که توجه پروردگار [[جهان]] نسبت به بنده اش، بیشتر خواهد شد. |
| − | به عبارت دیگر، هرگاه بنده ای، دائم الذکر بوده و یاد و نام خدای متعال را بر لب داشته باشد و همراه با ذکر لفظی، روح و روان و قلبش نیز با زبان همراه شود، خدای متعال نیز در مقابل، بنده اش را بیشتر مورد عنایت و توجه قرار داده و به یاد او خواهد افتاد؛ لذا در سوره بقره می خوانیم: «فاذکرونی اذکرکم | + | به عبارت دیگر، هرگاه بنده ای، دائم الذکر بوده و یاد و نام خدای متعال را بر لب داشته باشد و همراه با ذکر لفظی، [[روح]] و [[روان]] و قلبش نیز با زبان همراه شود، خدای متعال نیز در مقابل، بنده اش را بیشتر مورد عنایت و توجه قرار داده و به یاد او خواهد افتاد؛ لذا در [[سوره بقره]] می خوانیم: «فاذکرونی اذکرکم |
| − | + | <ref> | |
| − | [ | + | [http://lib.eshia.ir/17001/1/23/%D9%81%D9%8E%D8%A7%D8%B0%D9%92%D9%83%D9%8F%D8%B1%D9%8F%D9%88%D9%86%D9%90%D9%8A بقره/سوره۲، آیه۱۵۲.] |
| − | + | </ref> | |
؛ مرا یاد کنید تا شما را یاد کنم.» | ؛ مرا یاد کنید تا شما را یاد کنم.» | ||
==== احادیثی برا تایید مطلب==== | ==== احادیثی برا تایید مطلب==== | ||
| − | از امام صادق(ع) از قول ذات باری تعالی نقل شده است که: «ای پسر آدم! در درون خود به یاد من باش تا من هم در جانم به یاد تو باشم. ای پسر آدم! در خلوت به یاد من باش تا در خلوت به یاد تو باشم. ای پسر آدم! در میان جمع مرا یاد کن تا تو را در میان جمع بهتر از جمع تو یاد کنم. هیچ بنده ای نیست که خدا را در بین مردم یاد کند، جز این که خداوند او را در جمع ملائک یاد خواهد کرد. | + | از [[امام صادق(ع)]] از قول ذات باری تعالی نقل شده است که: «ای پسر آدم! در درون خود به یاد من باش تا من هم در جانم به یاد تو باشم. ای پسر آدم! در خلوت به یاد من باش تا در خلوت به یاد تو باشم. ای پسر آدم! در میان جمع مرا یاد کن تا تو را در میان جمع بهتر از جمع تو یاد کنم. هیچ بنده ای نیست که خدا را در بین مردم یاد کند، جز این که خداوند او را در جمع [[ملائک]] یاد خواهد کرد. |
| − | + | <ref> | |
| − | + | بحارالانوار، ج۹، ص۱۵۸. | |
| − | + | </ref> | |
| − | رسول اکرم(ص) نیز می فرماید: «خدای تعالی فرمود: بنده ام! اگر مرا در تنهایی یاد کنی تو را در تنهایی یاد کنم و اگر در میان جماعتی، یادم کنی، تو را در میان جماعتی بهتر و فراوان تر از جمع تو، یاد کنم.» | + | [[رسول اکرم(ص)]] نیز می فرماید: «خدای تعالی فرمود: بنده ام! اگر مرا در تنهایی یاد کنی تو را در تنهایی یاد کنم و اگر در میان جماعتی، یادم کنی، تو را در میان جماعتی بهتر و فراوان تر از جمع تو، یاد کنم.» |
| − | + | <ref> | |
| − | + | بحارالانوار، ج۹، ص۱۵۸. | |
| − | + | </ref> | |
==منبع== | ==منبع== | ||
| − | دانشنامه موضوعی قرآن | + | [http://www.maarefquran.org/index.php/page,viewArticle/LinkID,4215 دانشنامه موضوعی قرآن] |
==پانویس== | ==پانویس== | ||
[[رده:مقالات]] | [[رده:مقالات]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۲ فوریهٔ ۲۰۱۶، ساعت ۰۵:۵۲
ذکر خدا همان به یاد خدا بودن در تمام اوقات و احوالات هست که این حالت آثاری را هم به دنبال خود دارد که به آثار ذکر خدا مشهور هست.
محتویات
اهمیت مبحث ذکر
از جمله مباحثی که در آموزه های دینی، مورد توجه قرار گرفته و حفظ و مراقبت از آن، به همگان توصیه شده است، «ذکر » و یاد خدای متعال در تمام مراحل زندگی است، بدون این که به زمان، مکان و شرایط خاصی، محدود و منحصر شده باشد.
نامحدود بودن ذکر خدا
امام صادق(ع) می فرماید: هر چیزی حدی دارد که در آن جا به پایان می رسد مگر یاد خدا که حدی پایان پذیر ندارد. خداوند عزوجل فرایض را واجب کرد و هر که آن ها را به جای آورد، همان حد آن هاست... مگر ذکر، که خدای عزوجل به اندک آن، رضایت نداده و حدی که در آن جا، پایان پذیرد، برایش قرار نداده است، سپس این آیه را تلاوت کرد: ای کسانی که ایمان آورده اید خدا را، بسیار یاد کنید و بامدادان و شامگاهان او را تسبیح گویید.» [۱] [۲] در حدیث دیگری امام صادق(ع) می فرماید: «فاکثروا ذکرالله ما استطعتم فی کل ساعه من ساعات اللیل و النهار فان الله امر بکثره الذکر له؛ [۳] تا آن جا که می توانید در تمام لحظات و ساعات شب و روز، خدا را بسیار یاد کنید زیرا خداوند به بسیار یاد کردن خود فرمان داده است.»
معنی لغوی ذکر
اهل لغت در تعریف ذکر گفته اند: «الذکر جری الشی علی لسانک؛ [۴] [۵] ذکر جاری کردن چیزی بر زبان است.
معنای اصطلاحی ذکر
راغب اصفهانی ذکر را به دو نوع لفظی و قلبی ، تقسیم کرده، می گوید: ذکر لفظی و قلبی، همان گونه که به تنهایی و جدای از هم، امکان وقوع دارد، به صورت همزمان نیز ممکن است محقق شود؛ به گونه ای که قلب و باطن انسان ذاکر، در حین جاری کردن الفاظ و کلمات، معانی و پیام الفاظ و اذکار را نیز به خوبی دریافت نموده متوجه شود.
ذکر خدا و خدابینی
در واقع، ذکر خدا به معنای «خدابینی» و توجه به قدرت مطلق اوست که همه جا حاضر و ناظر بوده و عالم هستی با تمام وسعت و گستردگی آن، از بزرگترین کهکشان ها تا کوچک ترین موجودات ذره بینی، تحت سیطره و قدرت او قرار دارند. هرگاه یاد چنین قدرت با عظمت، بر زبان ، جاری شده، درون و باطن انسان نیز آن را درک نماید، بدون شک، تأثیر شگرفی بر اعمال و رفتار انسان، خواهد داشت. چنانکه امام صادق(ع) می فرماید:... ذکر بدین معنی است که وقتی با چیزی، مواجه می شوی که خدای متعال به آن، امر کرده است، آن را انجام دهی و اگر نهی کرده از آن دوری نمایی.» [۶]
مراتب ذکر
مراتب ذکر ذکر ، دارای مراتب مختلفی است که از ذکر لفظی شروع و تا انقطاع کامل و رسیدن به قرب حق ، ادامه پیدا می کند.
ذکر لفظی
اولین مرتبه ذکر ، ذکر لفظی است که انسان با تکرار الفاظ و اذکار مخصوصی، یاد و نام خدای متعال را بر زبان جاری نموده و در حین ذکر لفظی ، زبان را از اعمال وگناهان ی چون: غیبت ، تهمت، دروغ و... باز می دارد و زمینه رسیدن به مراحل بالاتر را فراهم می سازد.
ذکر معنوی
مرحله دوم، مرحله ذکر معنوی است؛ انسان ذاکر در این مرحله، علاوه بر جاری نمودن الفاظ، به معانی و مفاهیم بلند آن نیز توجه دارد.
ذکر قلبی
مرحله سوم، ذکر قلبی است. در این مرحله یاد و نام خدای قادر مطلق، از کانون قلب انسان ذاکر، جریان و سریان پیدا نموده، روح و روان او را صیقل می دهد.
ذکر حضوری
مرحله چهارم که عالی ترین مرحله ذکر به شمار می رود آن است کهبندگان خاص خداوند در تمام لحظات زندگی، اعمال، رفتار ، گفتار و افکار و خویش را در محضر حق تعالی، احساس می کنند؛ به گونه ای که لحظه ای غفلت از خدا راگناه می دانند. در چنین حالتی، انسان ذاکر، تمام وجودش را از عشق به حق لبریز و خود را به منبع انوار الهی، متصل می بیند و امور مادی و غیرخدایی را به کلی فراموش می کنند.
آثار ذکر خدا
آثار ذکر خدا ذکر و یاد خدای متعال در صورتی که تداوم پیدا کرده و از حوزه و دائره لفظ، عبور و با روح و روان انسان، عجین شود، آثار گرانبهایی را، به دنبال خواهد داشت که به صورت اجمال مرور می شود:
عمل به احکام
۱) رعایت احکام الهی اولین اثری که یاد خدای متعال، به همراه دارد، تقید و پایبندی انسان ذاکر، نسبت به دستورات الهی و رعایت حلال و حرام خداوند است. در واقع،ذکر خدای متعال، باعث می شود انسان، نعمت های الهی و اجر و پاداشی را که بهبندگان صالح و درستکار، وعده داده شده، به یاد آورد و برای رسیدن به آن، تلاش مضاعف نموده، و پذیرش مشکلات بندگی، برایش آسان شود.
عمل به احکام به وسیله تقویت ایمان
از سوی دیگر به واسطه تقویت ایمان، اراده ذاکر در جهت رعایت احکام و دستورات الهی، برای نجات و رهایی از[۷] و آتش جهنم که برای انسان های متخلف، وعده داده شده، قوی تر خواهد شد؛ لذا قرآن می فرماید: «مؤمنان کسانی هستند که هر گاه نام خدا برده شود، دلهایشان، ترسان می گردد و هنگامی که آیات او بر آن ها خوانده می شود، ایمان شان افزون تر می گردد.» [۷]
بزرگ بودن ذکر خدا
در آیه دیگری می خوانیم: «آنچه را از کتاب (آسمانی) به تو وحی شده، تلاوت کن و نماز را بر پا دار که نماز (انسان را) از زشتیها بازمی دارد و یاد خدا بزرگتر است و خدا از آنچه انجام می دهید، آگاه است.» [۸]
ذکر خدا از تکالیف سخت
امام صادق(ع) می فرماید: «از جمله سخت ترین تکالیف الهی درباره بندگان، سه چیز است... سومی، یاد خدا است، منظور از یاد خدا این نیست که انسان، سبحان الله و الحمدلله را تکرار نماید، مقصود این است که شخص آن چنان باشد که تا با کار حرامی مواجه شد، یاد خدا که همواره در دلش هست، جلو او را بگیرد.» [۹] آن حضرت درباره آیه «ولذکرالله اکبر » نیز می فرمایند: «منظور به یاد خدا بودن در هنگام رو برو شدن با حلال و حرام خدا است». [۱۰]
نتیجه
بنابراین اولین اثر یاد خدای متعال،تقید و پایبندی انسانذاکر، نسبت به احکام الهی است، و هر قدر، یاد خدای متعال در ظاهر و باطن انسان از نظر کمیت و کیفیت ، بیشتر و عمیق تر شود، تقید و پایبندی انسان در برابر قوانین الهی، بیشتر خواهد شد.
بصیرت
۲) بصیرت و بینایی بصیرت و روشن بینی ، اثر دیگری است که ذکر و یاد خدای متعال، به دنبال دارد. قرآن می فرماید: «پرهیزگاران، هنگامی که گرفتار وسوسه های شیطانی شوند، به یاد خدا و پاداش و کیفر او می افتند و در پرتو یاد او، راه حق را می بینند و ناگهان بینا می شوند.» [۱۱]
تفسیر آیه
جمله«اذاهم مبصرون» اشاره به این حقیقت دارد که وسوسه های شیطانی، پرده بر دیده انسان می افکند؛ آن چنان که راه را از چاه، دوست را از دشمن و نیک را از بد، نمی شناسد، ولی یاد خدا به انسان بینایی و روشنایی می بخشد، قدرت شناخت واقعیت ها را به او می دهد، شناختی که نتیجه اش نجات از چنگال وسوسه هاست. [۱۲]
احادیثی برای مؤید مطلب
امام علی(ع) می فرماید: «علیک بذکر الله فانه نور القلوب؛ [۱۳] بر تو باد به ذکر خدا که آن روشنایی دل هاست». و در جمله دیگر می فرماید: «الذکر، جلاء البصایر و نور السرایر؛ [۱۴] یاد خدا، جلادهنده بینش ها و روشنایی درون هاست.»
ایمنی از نفاق
۳) ایمنی از نفاق ایمنی و سلامتی از نفاق، اثر دیگر از آثار ارزشمند یاد خدای متعال برای انسان ذاکر است. قرآن می فرماید: منافقان، خدا را فریب می دهند و حال آن که خدا فریبشان می دهد و چون به نماز برخیزند با اکراه و کاهلی برخیزند و برای خودنمایی و فریب، نماز می خوانند و جز اندک، خدا را یاد نکنند.» [۱۵] ذکر اندک منافقان، باعث دوری آنان از خدا و در نتیجه موجب فریب کاری و نیرنگ بازی آن ها با خدا و خلق خدا می شود. رسول اکرم(ص) می فرماید: «من اکثر من ذکر الله فقد بری من النفاق؛ [۱۶] هر کسی خدا را فراوان یاد کند؛ از نفاق به دور ماند.» امام علی(ع) نیز می فرماید: «و خدای عز و جل را بسیار یاد کنید که آن بهترین یادهاست و از نفاق، مصون می دارد و از آتش نگه می دارد.» [۱۷]
ثواب مخصوص
۴) ثواب ویژه از جمله آثار ذکر حق و یاد خدا ثواب ویژه آن است؛ چرا که انسان ذاکر تا هنگامی که یاد خدا را در ظاهر و باطن رعایت کند، به منزله کسی است که مشغول نماز و انجام رکوع و سجود باشد. همچنانکه نماز هم به خاطر ذکر خدا اقامه می شود، خداوند می فرماید: «من الله هستم معبودی جز من نیست مرا بپرست ونماز را برای یاد من به پا دار.» [۱۸] رسول اکرم(ص) می فرماید: «لاتزال مصلیا قانتا ما ذکرت الله قائما او قاعدا او فی سوقک او فی نادیک او حیثما کنت؛ [۱۹] مادام که به یاد خدا باشی، ایستاده یا نشسته، در بازار و یا در محفل صمیمی و یا هر کجا که باشی، پیوسته درحال نماز و قنوت هستی.» امام باقر(ع) نیز می فرماید: «مؤمن تا زمانی که به یاد خدا باشد ایستاده و یا نشسته و یا خفته، پیوسته در حال نماز است خدای تعالی می فرماید: آنان که خدا را ایستاده و نشسته و به پهلو یاد می کنند.» [۲۰]
مورد توجه خدا قرار گرفتن
۵) توجه خداوند به انسان ذاکر یکی دیگر از آثار یاد خدای متعال، این است که توجه پروردگار جهان نسبت به بنده اش، بیشتر خواهد شد. به عبارت دیگر، هرگاه بنده ای، دائم الذکر بوده و یاد و نام خدای متعال را بر لب داشته باشد و همراه با ذکر لفظی، روح و روان و قلبش نیز با زبان همراه شود، خدای متعال نیز در مقابل، بنده اش را بیشتر مورد عنایت و توجه قرار داده و به یاد او خواهد افتاد؛ لذا در سوره بقره می خوانیم: «فاذکرونی اذکرکم [۲۱] ؛ مرا یاد کنید تا شما را یاد کنم.»
احادیثی برا تایید مطلب
از امام صادق(ع) از قول ذات باری تعالی نقل شده است که: «ای پسر آدم! در درون خود به یاد من باش تا من هم در جانم به یاد تو باشم. ای پسر آدم! در خلوت به یاد من باش تا در خلوت به یاد تو باشم. ای پسر آدم! در میان جمع مرا یاد کن تا تو را در میان جمع بهتر از جمع تو یاد کنم. هیچ بنده ای نیست که خدا را در بین مردم یاد کند، جز این که خداوند او را در جمع ملائک یاد خواهد کرد. [۲۲] رسول اکرم(ص) نیز می فرماید: «خدای تعالی فرمود: بنده ام! اگر مرا در تنهایی یاد کنی تو را در تنهایی یاد کنم و اگر در میان جماعتی، یادم کنی، تو را در میان جماعتی بهتر و فراوان تر از جمع تو، یاد کنم.» [۲۳]
منبع
پانویس
- ↑ احزاب/سوره۳۳، آیه۴۲.
- ↑ الکافی کلینی، ج۲، ص۴۹۸.
- ↑ الکافی کلینی، ج۸، ص۷.
- ↑ کتاب العین، ج۵، ص۳۴۶.
- ↑ لسان العرب، ۴، ص۳۰۸، ذیل ماده «ذکر».
- ↑ الکافی، ج۲، ص۱۸.
- ↑ انفال/سوره۸، آیه۲.
- ↑ نکبوت/سوره۲۹، آیه۴۵.
- ↑ الکافی، ج۲، ص۱۷۰.
- ↑ میزان الحکمه، ج۴، ص۱۸۵۶، ج۶۴۵۷.
- ↑ اعراف/سوره۷، آیه۲۰۱.
- ↑ تفسیر نمونه، ج۷، ص۵۶.
- ↑ غرر الحکم، ج۱۸۹، ص۳۶۴۲.
- ↑ غرر الحکم، ج۱۸۹، ص۳۶۲۹.
- ↑ نساء/سوره۴، آیه۱۴۲.
- ↑ میزان الحکمه، ج۴، ص۱۸۵۲.
- ↑ بحارالانوار، ج۴۷، ص۲۹۱.
- ↑ طه/سوره۲۰، آیه۴۱.
- ↑ میزان الحکمه، ج۴، ص۱۸۴۴، ج۶۳۸۳.
- ↑ وسائل الشیعه، ج۷، ص۱۵۰، ج۸۹۷۵.
- ↑ بقره/سوره۲، آیه۱۵۲.
- ↑ بحارالانوار، ج۹، ص۱۵۸.
- ↑ بحارالانوار، ج۹، ص۱۵۸.
