کبر

تکبر یکی از رذائل اخلاقی هست که در آیات و روایات بسیار توبیخ شده هست.

معنای تکبر

تکبر : تکبر از ماده کبر و آن حالتی در انسان است که بر اثر خود پسندی ، خویش را برتر از دیگران ببیند.

توبیخ کبر در روایات

امام علی (ع) مردم را نسبت به این رذیله اخلاقی هشدار داده و فرموده اند: مبادا به شرف و تبار و حسب و نسب وثروت ، خود را برتر از دیگران بدانید و علت فقر و محرومیت محرومان و ضعفا را از خدا بدانید. امام صادق (ع) فرموده اند: کسی که در خود نسبت به دیگران برتری ببیند از مستکبران و خود بزرگ نمایان است.

زمینه تکبر

با بررسی آیات ۲۷ هود ، ۳۲ تا ۳۵ کهف ، ۱۴۶ اعراف ، ۳۸ نساء ، ۷۶ و ۷۸ قصص ، ۷۵ و ۷۶ صاد ، زمینه های تکبر مشخص می گردد. قرآن کریم در این آیات وحیانی اشرافیت، بهره مندی از امکانات و نعمات بدون داشتن ظرفیت ایمانی، تکذیب آیات خدا ، همراهی با شیطان ، علم بدون تهذیب و بدون یاد آخرت ، غفلت از آیات و یاد خدا، نژاد پرستی و تعصب جاهلانه را به عنوان زمینه های پیدایش و استمرار تکبر قلمداد نموده است.

آثار تکبر

همچنین خداوند تبارک و تعالی در آیات ۱و۲و۷۵ تا ۷۷ صاد ، ۳۴و ۳۵ غافر ، ۱۴۶ اعراف ، ۶۰ زمر ،۶۱و ۶۲ اسراء ، ۲۷ هود ، ۱۲ و ۱۳ اعراف و ۷۵ آل عمران، به ذکر آثار تکبر پرداخته هست. و آثاری همچون خروج از جنت ،اسراف ، اعراض از آیات خدا ، افتراء به خدا، انتقام جوئی ،بخل ورزی و ترویج آن، تحقیر مومنان ، تضییع حقوق مردم، تمرد ، جدال ، حق ناپذیری، ختم قلب ، خیانت ، ریا ، گناه و گمراهی از مهم ترین آثار تکبر و خود پسندی و غرور دانسته است.

منبع

دانشنامه موضوعی قرآن